به قلم خبرنگار خبرگزاری موسیقی شنو، به مناسبت اولین ماه رمضانی که استاد محمد رضا شجریان در بین ما نیست مروری داریم بر تاریخچه مناجات خوانی قبل از افطار و صدای ربنای استاد شجریان.
شجریان آواز خود را، دستگاه سه‌گاه خوانده و آن را مُدگردانی‌هایش در افشاری، عراق و دستگاه‌های عربی و عجم به یک مرکب خوانی بدل کرد. استاد در این باره می‌گفت: لحنی که من برای این اثر انتخاب کردم چیزی‌ست بین قرائت قرآن و آواز خواندن. من مرکب خوانی و سه گاه را انتخاب کردم که هم در قرآن از آن استفاده می‌شود و هم در آواز؛ تا کسی که هم به عربی و قرآن و هم آواز ایرانی شناخت دارد لذت ببرد.
شجریان ماجرای جالبی را نیز تعریف کرده بود، او می‌گفت: مسئولان وقت، هنگامی که به من پیشنهاد دادند تا برای پیش از افطار مناجاتی را تهیه کنیم من نواری جهت آموزش سبک و لحن برای شاگردان و دوستانی که قرار بود این کار را بخوانند ضبط کردم .
در واقع بنا بود تا شجریان این ربنا را طراحی و تنظیم کند اما فردای آن روزی که نوار تنظیم شده جهت تمرین به رادیو و تلوزیون وقت تحویل داده شد صدای خود را در حال پخش شنید.
«ربنا» تلاقی خالص‌ترین شکل هنر با نشانه‌های نمادین از یک آیین مذهبی است که در خاطره جمعی از مردم یک سرزمین شکل گرفته؛ نشانه‌ای که حالا خود بدل به یک میراث و به یک آیین شده است.
میلاد عظیمی نگارنده کتاب خاطرات هوشنگ ابتهاج (پیر پرنیان اندیش) نقل می‌کند: هنگام پخش ربنا سایه منقلب شد، به خودش پیچید و اشک از چشمانش جوشید با چشمان و چهره‌ای سرخ گفت: این کاریه که می‌تونی دست بگیری و ببری تمام کشورهای عربی و با افتخار بگی اگه می‌تونین مثل این بخونین. این کار نظیر نداره! شاهکار بزرگ شجریانه. هیچ کس نمی‌تونه اینطور بخونه هیچ کس حتی خود شجریان.
مصطفی غلوش قاری مصری در سفرش به ایران ربنای شجریان را می‌شنود و یک نسخه از آن را می‌خواهد تا امتحان کند که ایا می‌تواند آن را بخواند یا نه.
شجریان در این باره می‌گفت: پس از دوسال دوستم او را مجددا می‌بیند و این قاری می‌گوید کار من نیست! چرا که اوجی که در ربنا هست کار هر خواننده‌ای نیست.
حسین علیزاده آهنگساز و نوازده سنتور: بنظر من شجریان چیزی را در تاریخ ثبت کرد که فرا تر از آواز و فراتر از اسم شجریان است. وقتی از یک هنرمند پر عشق و انرژی رابطه با مردم را بگیریم او را به نوعی دچار افسردگی می‌کنیم.
کامبیز روشن‌روان آهنگساز: فکر نمی‌کنم کشوری در دنیا وجود داشته باشد که هنرمند بزرگ خود را اینجور دل‌آزرده کند و مردم کشورش را از شنیدن صدایش محروم کند.
فرهاد فخرالدینی آهنگساز و رهبر ارکستر: اذان موذن زاده و ربنای شجریان دو شاهکار ایران‌اند.
انتهای پیام/
