به گزارش خبرنگار خبرگزاری شنو، در این بخش از معرفی ساز ها به معرفی ساز سیتار می‌پردازیم.
سیتار
سازي زهي از خانواده لوت است كه در شمال هند، پاكستان و بنگلادش رايج است. معمولاً طول اين ساز ۱٫۲ متر طول و يك بدنه كدويي شكل (gourd) دارد، اين ساز داراي يك دسته چوبي توخالي، عريض، كشيده، گوشی‌های جلويي و كناري و ۲۰ پرده خميده متحرك است. سيم‌هاي اين ساز فلزي هستند و معمولاً داراي پنج سيم ملودي، يك يا دو سيم و اخوان براي تأکید روي ريتم يا پالس و سيزده سيم كمكي (sympathetic strings) زير پرده‌ها در دسته كه روي نت‌هاي راگا (Raga) (چهارچوب اجراي ملوديك) كوك مي‌شوند. پرده‌هاي محدب فلزي در طول دسته بسته‌شده‌اند كه به آن‌ها اجازه حركت تا حد مورد نياز را مي‌دهد.
Sitar اغلب يك گورد تشديدكننده (رزونانسي) زير انتهاي گوشي‌ها در دسته دارد. اين امر وزن ساز را متعادل مي‌سازد و هنگامی‌که اين ساز نواخته نمي‌شود به نگه‌داشتن ساز كمك مي‌كند. موسيقي‌دانان غالباً سیتار را در حالت نشسته با زاويه ۴۵ درجه روي ران‌ها نگه مي‌دارند. سيم‌ها با يك زخمه سيمي كه در انگشت راست پوشيده مي‌شود، كنده مي‌شوند و دست چپ روي سيم‌ها با يك فشار ظريف يا مابين پرده‌ها عمل مي‌كند و سيم‌ها به كنار كشيده مي‌شوند.
كلمه Sitar از كلمه فارسي سه‌تار به معناي سه‌سيم گرفته‌شده است. به نظر مي‌رسد اين ساز از نسل لوت‌هاي داراي دسته‌بلند است كه از آسياي مركزي به هند آورده شدند. سیتار در قرن‌هاي ۱۶ و ۱۷ام رونق يافت و شكل كنوني خودش را در قرن ۱۸ام پيدا كرد. امروزه اين ساز، ساز غالب در موسيقي هندوستان است. این ساز به‌عنوان يك ساز تک‌نوازی با تمبورا (لوت داراي و اخوان) و تبلا (درامز) و در انسامبل‌ها (گروه‌هاي موسيقي) و همچنين كاتاك (kathak) – دراماي رقص در هند شمالي بكار مي‌رود. دو مدرسه مدرن سیتار در هند راوي شانكار (Ravi Shankar) و ولايت خان (Vilayat Khan) هستند. هر يك سبك خاص خودشان در نواختن اين ساز، نوع خاص Sitar خودشان (متفاوت در اندازه، شكل و تعداد سيم‌ها و غيره) و سيستم كوك و تنظيم خاص خودشان را دارند.
سیتار در دنیا
در سراسر دنيا، اين ساز به‌عنوان لوت آسياي جنوبي شناخته مي‌شود. در دهه ۱۹۶۰ صداي سازهاي آسياي جنوبي، به‌ویژه سیتار روي بسياري از اجراهاي راك تأثير مي‌گذارند. جورج هاريسون (George Harrison) گيتاريست ليد بيتل‌ها اين ساز را مطالعه و در چندين ترانه آن را نواخت. ساير موسيقي‌دان‌ها آن دوران صداهاي سیتار را روي گيتار كپي كردند. برخي از ساز سیتار الکتریک استفاده كردند كه استفاده از اين ساز را در اجراها آسان ساخت. آنان تلاش کردند رنگ صداي اوليه آن را حفظ كنند. در اوايل قرن ۲۱ام دختر شانكار، آنوشكا به نوازنده‌اي چیره‌دست در اين ساز بدل شد. كه اين امر سبب پيوستن او به موسيقي‌دانان از نقاط مختلف دنيا براي اجرا و ضبط موسيقي original بر اساس اصول فرهنگ موسیقایی کشور هندوستان شد.
تاریخچه ساز سیتار؛
كلمه Sitar اصالتاً از كلمات سانسكريت ساپتانتاري وينا (به معناي هفت سيم وينا) كه بعدها به‌عنوان ست‌تار (ست عدد هفت در سيستم عددي هندي و تار براي تار فلزي است) كه ناگهان سيتار شد. منبع ديگر اين كلمه از كلمه فارسي سه‌تار كه عيناً به معناي سه‌تار است.
تصور می‌شود اين ساز نسخه‌اي از وينا، ساز مهم ديگر موسيقي كارناتيك و هندوستاني باشد كه به‌منظور تطابق باسلیقه مغول‌ها تغییر کرده است. سيتار در قرون ۱۶ام و ۱۷ام به اوج شکوفایی خود رسيد و در قرن ۱۸ام به فرم كنوني خود دست‌یافت.
